İşte Cevaplar
Cevap : Türkiye'de atasözlerinin derlenip toparlandığı ilk atasözleri kitabını, "Durub-i Emsal-i Osmaniye" adıyla Şinasi meydana getirmiştir.
Bknz: Şinasi
Atasözleri, Deyimler, Halk Söyleyişleri ve Üzerinde Yapılan Çalışmalar
Şairler, duygu ve düşüncelerin daha açık ve rahat açıklanmasına, az sözle çok şey anlatılmasına ve sanatsal söyleyişe yardımcı olmasına yaptığı olumlu katkıdan dolayı edebiyatımızın her döneminde ve her alanında atasözleri, deyimler ve halk söyleyişlerini bolca kullanmışlardır. Bu kullanımın yoğunluğu edebî türe, zamana ve edebî anlayışa göre farklılık gösterir. Özellikle manzum şekillerdeki kullanımına, şairler daha fazla rağbet göstermişlerdir.
Köklü ve sözlü anlatım kalıpları olan atasözleri ve deyimler, yaşama bilgisini zamanın şartlarına göre ayarlama, sosyal hayatı ve insan yaşantısını etkileme gücüne sahiptir. Dilimizin ve millî kültürümüzün temel taşları sayılan atasözleri ve deyimler, halkın dilinde yaşadığı gibi ilk yazılı edebiyat ürünümüz olan Orhun Yazıtları’ndan itibâren edebî metinleri de süslemiş; zaman içinde gelişerek, zenginleşerek günümüze kadar ulaşmıştır.
Eğitici, öğretici, yol gösterici özellikleriyle insanın her zaman muhtâç olduğu bu nasihat dolu “özlü söyleyişler” halk tarafından çok benimsenmiştir. Dolayısıyla onların duygularına tercümân olan halk ve dîvân şâirlerinin şiirlerine, mısralar hâlinde yansımıştır.
Yüzyıllardan süzülen bu sözlü kuralları yani atasözleri hazinesini bir araya toplamak edebiyatımızda bir gelenek hâlini almıştır. Geçmişten günümüze pek çok bilim adamı, yazar ve şair, atasözlerini kitap hâline getirmiştir (Özön, 1956:III). "Atasözlerini belli bir düzen içinde (alfabetik veya konularına göre) toplayan kitaplar da XV. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanmıştır (Alizade, 1992:VIII).
Bu konuda çeşitli araştırmalar yapan Süreyya Beyzadeoğlu, 1839-1908 yılları arasında yaşamış Edirneli Ahmed Bâdî’nin “Armağan” adlı mensur, manzum atasözleri ve deyimler kitabının girişinde Osmanlı Dönemi’nde yazılmış ya da derlenmiş atasözleri ve deyimleri ihtivâ eden eserler hakkında geniş bilgi verildiğini söyler (2002:352):
1. Pend-nâme-i Güvâhî: 15. yy. şâirlerinden Güvâhî’nin Attâr’ın Pend-nâmesini örnek alarak yazdığı bu eserde atasözleri ve deyimleri ihtivâ eden kendisine ait 450 beyit bulunmaktadır.
2. Manzûm ve Musavver Durûb-ı Emsâl: 16. yy.’a ait müellifi bilinmeyen bu eserde 267 atasözü ve deyimle bu atasözü ve deyimleri ihtivâ eden müellife ait 289 beyit bulunmaktadır. 29 minyatürün yer aldığı bu eser, Günay Kut tarafından incelenerek yayınlanmıştır.
3. Manzûme-i Durûb-ı Emsâl: 17. yy. şâirlerinden Edirneli Hıfzî, bu eserinde sade söyleyişli atasözü ve deyimlerin, zurefâ meclislerinde rağbet bulması için, süslenmesi ve manzum olarak söylenmesi gerektiğini ileri sürerek ilgili atasözü ve deyimi vermeden ve mahlas da belirtmeden değişik dîvân şâirlerine ait 616 atasözü ve deyim ihtivâ eden süslü mısraları biraraya toplamıştır. Bu mısraların bir kısmı da kendisine ait olmalıdır.
4. Darb-ı Meseller ve Uygun Beyitler: 19. yy.’a ait bir mecmuanın 50-100. sayfaları arasında, müstensihi belli olmayan 490 atasözü ve deyim ve her biri için değişik dîvân şâirlerinden seçilmiş aynı muhtevâda yine 490 beyit bulunmaktadır.
5. Durûb-ı Emsâl-i Osmâniyye: Şinâsî’nin tesbit ettiği 2500 atasözü ve deyim ve bunların bir kısmını karşılayan değişik dîvân şâirlerinden aldığı beyitleri ihtivâ eden bu esere, şâirin ölümünden sonra Ebu’z-Ziyâ Tevfik tarafından ilâveler yapılarak atasözü ve deyimler biri mükerrer 4004’e , örnek beyitler de 1003’e yükseltilmiştir. Ayrıca eserde Arapça, Farsça ve Fransızca atasözü ve deyimler bulunmaktadır.
6. Durûb-ı Emsâl: Ali Emîrî’nin yarım bırakılmış müsvedde 3 defter hâlindeki adsız olan bu eseri muhtevâsı itibârıyla bu adla tanınmıştır. Eserde 2300 atasözü ve deyimle bunları ihtivâ eden 2110 beyit bulunmaktadır.
7. Armağan: Kronolojik sırayla bu sahada derlenen son Osmanlı eseri ise Edirneli Ahmed Bâdî’nin 5675 atasözü ve deyimle bu atasözü ve deyimleri ihtivâ eden 5106 beytin yer aldığı zengin muhtevalı Armağan adlı eseridir (Beyzadeoğlu, 2002:383).
Mensur, manzum atasözleri ve deyimleri ihtivâ eden bu eserlerin dışında günümüzde sadece mensur atasözleri ve deyimleri ihtivâ eden bir çok eser derlenmiştir:
1. Edebiyatımızda Atasözleri: Dehri Dilçin’in bu eserinin bir bölümünde çoğunluğu Dîvân Edebiyatı şâirlerine ait atasözü ve deyim ihtivâ eden 833 beyit bulunmaktadır. Bu beyitleri karşılayan ilgili atasözleri ve deyimler belirtilmemişse de bir başlangıç olması bakımından önemlidir.
2. XIII. Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözü ve Deyimler: E. Kemal Eyüboğlu’nun bu iki ciltlik derlemesinde 20.000’i aşkın atasözü ve deyim ve bu atasözü ve deyimleri ihtivâ eden 10.000’i aşkın başlangıçtan günümüze kadar yazılmış şiir örnekleri bulunmaktadır (Beyzadeoğlu, 2002:383).
Ayrıca bugüne kadar incelemesi yapılan dîvânlarda belli sayıda atasözü ve deyim ihtivâ eden beyitler tespit edilmiştir. Bu tür dîvân çalışmaları arttıkça manzum atasözü ve deyim hazinesi de daha fazla zenginleşecektir.
Diğer Cevaplara Gözat
Cevap :
Atasözlerinin toplandığı kitap ve yazar hakkında bilgi ve genel tanımıyla atatözleri belirtilmiştir.
Çoğunlukla bir cümle biçiminde oluşarak bir yargı anlatan, kimi zaman ölçü ve uyakla, söyleyiş açısından daha etkili olmaya yönelen sözlerdir" tanımını yapar.
XIII. Yüzyıldan (13.yy) Günümüze Kadar şiirde ve Halk Dilinde Atasözü ve Deyimler: Ertuğrul Kemal Eyübolu’ nun iki ciltlik derlemesinde 20.000’i aşkın atasözü ve deyim ve bu atasözü ve deyimleri içinde barındıran 10.000’i aşkın başlangıçtan günümüze kadar yazılmış şiir örnekleri bulunmaktadır.