Yargılamanın iadesi, kesinleşmiş bir hükmün, hükmün verilmesinde yer alan bir maddi hata veya hukuka aykırılık nedeniyle kaldırılması ve yeniden yargılama yapılmasına karar verilmesidir.

Yargılamanın iadesi, ceza yargılaması ve hukuk yargılamasında ayrı ayrı düzenlenmiştir.

Ceza yargılamasında yargılamanın iadesi:

Ceza yargılamasında yargılamanın iadesi, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 311. maddesinde düzenlenmiştir.

Yargılamanın iadesi nedenleri şunlardır:

1. Hükümlünün lehine yargılamanın iadesi:
   1. Hükmün verildiği tarihte yürürlükte bulunan bir hukuk kuralının uygulanmaması.
   2. Hükmün verildiği tarihte bir hukuk kuralının değişmesi.
   3. Hükmün verilmesinde kullanılan delillerin sonradan sahte veya hükümden sonra elde edilmiş olduğunun anlaşılması.
   4. Hükmün verilmesinde hukuka aykırı olarak tutukluluk veya gözaltı süresinin geçirilmiş olması.
   5. Hükmün verilmesinde usul hükümlerinin ihlal edilmiş olması.
2. Hükümlünün aleyhine yargılamanın iadesi:
   1. Hükmün verildiği tarihte yürürlükte bulunan bir hukuk kuralının uygulanması.
   2. Hükmün verildiği tarihte bir hukuk kuralının değişmesi.
   3. Hükmün verilmesinde kullanılan delillerin sonradan sahte veya hükümden sonra elde edilmiş olduğunun anlaşılması.
   4. Hükmün verilmesinde hukuka aykırı olarak tutukluluk veya gözaltı süresinin geçirilmemiş olması.
   5. Hükmün verilmesinde usul hükümlerinin ihlal edilmiş olması.

Ceza yargılamasında yargılamanın iadesi talebi, hüküm kesinleştikten sonra 1 yıl içinde yapılabilir.

Hukuk yargılamasında yargılamanın iadesi:

Hukuk yargılamasında yargılamanın iadesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 447. maddesinde düzenlenmiştir.

Yargılamanın iadesi nedenleri şunlardır:

1. Hak sahibinin lehine yargılamanın iadesi:
   1. Hükmün verildiği tarihte yürürlükte bulunan bir hukuk kuralının uygulanmaması.
   2. Hükmün verildiği tarihte bir hukuk kuralının değişmesi.
   3. Hükmün verilmesinde kullanılan delillerin sonradan sahte veya hükümden sonra elde edilmiş olduğunun anlaşılması.
   4. Hükmün verilmesinde hukuka aykırı olarak tarafların dinlenilmemesi veya iddia ve savunmalarının dikkate alınmaması.
   5. Hükmün verilmesinde usul hükümlerinin ihlal edilmiş olması.
2. Hak sahibinin aleyhine yargılamanın iadesi:
   1. Hükmün verildiği tarihte yürürlükte bulunan bir hukuk kuralının uygulanması.
   2. Hükmün verildiği tarihte bir hukuk kuralının değişmesi.
   3. Hükmün verilmesinde kullanılan delillerin sonradan sahte veya hükümden sonra elde edilmiş olduğunun anlaşılması.
   4. Hükmün verilmesinde hukuka aykırı olarak tarafların dinlenilmemesi veya iddia ve savunmalarının dikkate alınmaması.
   5. Hükmün verilmesinde usul hükümlerinin ihlal edilmiş olması.

Hukuk yargılamasında yargılamanın iadesi talebi, hüküm kesinleştikten sonra 10 yıl içinde yapılabilir.

Yargılamanın iadesi talebinin incelenmesi:

Yargılamanın iadesi talebi, ilgili mahkeme tarafından incelenir. Mahkeme, yargılamanın iadesi talebini yerinde bulursa, hükmü kaldırır ve yeniden yargılama yapar.

Yargılamanın iadesi ile yeniden yargılama arasındaki fark:

Yargılamanın iadesi ile yeniden yargılama arasındaki en önemli fark, yargılamanın iadesinde, önceki yargılamada verilen karara bir itiraz söz konusu iken, yeniden yargılamada, önceki yargılamada verilen kararın hukuka aykırılığı nedeniyle yeni bir yargılama yapılmasıdır.

Yargılamanın iadesi, kesinleşmiş bir hükmün maddi veya hukuki bir hata nedeniyle kaldırılması ve yeniden yargılama yapılmasına karar verilmesidir. Yeniden yargılama ise, ilk yargılamada verilen kararın hukuka aykırılığı nedeniyle yeni bir yargılama yapılmasıdır.